برنامه های توسعه برقی‌سازی گروه مپنا

MAPNA GROUP ELECTRIFICATION PLANS

گفت و گو با دکتر علیرضا  تکلیفی،  مدیر عامل شرکت توسعه برقی سازی و ذخیره سازی انرژی مپنا (میدکو)

تهیه کننده: هیئت تحریریه                                                                                                    

Interview with Alireza Taklifi, Ph.D., Managing Director, MEEDCO

 Prepared by: Board of Editors                                                                                                                               

شهر های جهان:چشم انداز، اهداف و برنامه های توسعه شرکت میدکو کدامند؟

شرکت توسعه برقی سازی و ذخیره سازی انرژی مپنا (میدکو) با تعریف چشم انداز «ایجاد قطب جدید برقی‌سازی و ذخیره‌سازی انرژی در منطقه منا از طریق هدایت بازار به سمت استفاده از انرژی‌های پایدار» و همچنین ماموریت «توسعه برقی‌سازی جوامع و همچنین روش‌های نوین ذخیره‌سازی انرژی » در سال 1400 تاسیس شد و در گام اول اقدام به احداث کارخانه باتری لیتیم-یون و انتقال فناوری و بومیسازی این نوع از باتریها در کشور نمود. با افتخار عرض میکنم که با اتمام فرآیند طراحی و انتقال فناوری باتریهای لیتیومی و متعاقب آن اخذ استانداردهای بین المللی ، امروز کشور عزیزمان دارای مالکیت معنوی (IP) این نوع از باتریها شده است. البته در گام‎های بعدی با عنایت به تحولات اخیر صنعت حمل و نقل و همچنین ذخیره سازهای انرژی، شرکت میدکو در نظر دارد با اتکا به سرمایه انسانی متخصص و تعامل سازنده با ذی‌نفعان خود، نقشی کلیدی در استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و پایدار در کشور و فراتر از آن در منطقه ایفا نماید.

شهرهای جهان: نقش شرکت میدکو در توسعه و ساخت باتری های خودروهای برقی چیست؟

همانطور که می‎دانید باتری در خودروهای برقی اصلیترین و پیشرفتهترین فناوری موجود در آن مجموعه میباشد و از طرفی دیگر برای این صنعت و حتی سایر حوزهها یک کالای راهبردی است. از حیثی دیگر باتریهای لیتیومی مورد استفاده در خودروهای برقی باید از منظر کیفیت صرفا دارای گرید A باشند و لذا به جرات می توان گفت که شرکت میدکو تنها شرکت سازنده باتری های لیتیوم-یون مناسب برای خودروهای برقی و هیبریدی در کشور و حتی در منطقه خواهد بود. گروه مپنا با اتخاذ چنین رویکرد پیشرویی، دغدغه بومی سازی و تامین پایدار باتری‎های لیتیوم-یون برای خودروسازان بزرگ کشور را از میان برداشته و از این‎رو نقش توانمندساز را برای این شرکت‎ها در عرصه رقابت برقی‎سازی ایفا نموده است.

شهرهای جهان: مواد اولیه باتری های خودروی برقی، مانند لیتیوم، از منابع داخلی تامین می شوند یا از خارج از کشور وارد می‎گردند؟

در حال حاضر برخی از مواد اولیه موردنیاز برای تولید باتری لیتیوم-یون منجمله مواد فعال (Active Material) به ناچار از منابع خارجی تامین می‎شود چرا که استحصال این مواد از مواد خام اولیه دارای فرآیند پیچیده ای است که به تنهایی 27% از زنجیره ارزش باتری را به خود اختصاص داده است و نیازمند توسعه فناوری و سرمایهگذاری می‎باشد.

خوشبختانه در سال‎های اخیر تامین مواد اولیه تولید باتری‌ لیتیوم-یون در دستور کار معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و بسیاری از نهادها و سازمانهای بزرگ کشور قرار گرفته و امیدوار هستیم با کشف ذخایر جدید لیتیوم در کشور و تکمیل زنجیره در این حوزه، بتوان بخش مهمی از تامین مواد اولیه را نیز داخلی نمود. البته در زمینه سنتز مواد کاتدی نیز امکاناتی در کشور وجود دارد و در حد توسعه فناوری و تولید آزمایشی اقداماتی صورت گرفته که نیازمند سرمایهگذاری و تقویت می‎باشد.

شهرهای جهان: علت کندی توسعه و بهره برداری از خودرو های برقی در ایران چیست؟

سه مانع اصلی در توسعه و بهره‎برداری از خودروهای برقی در کشور عبارتند از:

الف- کمبود زیرساخت‌هایی مانند ایستگاه‌های شارژ خودرو و همچنین احتمالاً مشکلات تامین پایدار برق مورد نیاز 

ب- عرضه محدود در بازار به دلیل عدم امکان پیشبینی از میزان استقبال مشتریان از حیث عادات فرهنگی و اقتصادی

ج- فقدان جذابیت اقتصادی برای مصرفکننده به واسطه یارانههای انرژی سوخت های فسیلی   

شهرهای جهان: به نظر شما، امکان دادن یارانه توسط دولت به خریداران خودرو های برقی وجود دارد؟

منطبق بر تجربه جهانی، دولت‎ها برای حفاظت از محیط زیست، از طریق اختصاص یارانه خرید خودروی الکتریکی و معافیت‌های مالیاتی، رانندگان خودرو و ناوگان شرکت‌ها را در رابطه با استفاده از وسایل نقلیه الکتریکی ترغیب می‎نمایند. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز بر ضرورت گنجاندن یارانه ویژه خرید خودروهای الکتریکی در بودجه سالیانه دولت تاکید نموده است. اما نکته مهم در مورد کشور ما این است که عزیمت از مصرف بنزین و گازوییل به سمت مصرف برق و برقیسازی، هم مبتنی بر مزایای رقابتی کشور بوده و هم موجبات صرفهجویی اقتصادی عظیمی را برای کشور فراهم میکند، لذا میتواند یک راهبرد مهم باشد. کمااینکه تخصیص تعرفه کمینه برای وارادات این نوع از خودروها به کشور، فرصت بسیار مناسبی را برای رشد مصرف این نوع از خودروها فراهم نموده است. از سوی دیگر با توجه به مزیتهای ایجاد شده در صرفهجویی مصرف سوخت فسیلی ناشی از برقیسازی در کشور میتوان از محل قوانین موجود مانند ماده 12 قانون رفع موانع تولید، اعتبارات لازم را برای ارائه یارانه به خریداران خودروهای برقی یا هیبریدی نیز تامین نمود. این مورد در کنار کاهش تعرفه واردات میتواند به صورت دوچندان موجب تشویق مصرف کننده برای استفاده از خودروی برقی گردد.

ایستگاه شارژ خودروی برقی گروه مپنا                                                                                                                         تصویر: مپنا

شهرهای جهان: توسعه جوامع متکی به برقیسازی و انرژی های تجدیدپذیر با چه چالش هایی مواجه است و انتقال از شرایط موجود به شرایط مطلوب چه الزاماتی دارد؟ 

یکی از راهکارهای مهم در ایجاد توسعه پایدار در کشورها، حرکت به سمت برقیسازی جوامع میباشد. بخش حمل و نقل به عنوان یکی از مهمترین مصرف‎کنندگان انرژی، در تحول برقیسازی نقشی اساسی دارد. بنابراین افزایش بهرهوری از یک سو و افزودن فناوریهای دیجیتالی و هوشمند از سوی دیگر در این بخش، صرفاً از مسیر برقیسازی میسر است. تامین برق پایدار و مطمئن مورد نیاز این بخش نیز بایستی از طریق انرژیهای تجدیدپذیر صورت گیرد. در غیر این صورت مزیتهای منجر به کاهش مصرف سوخت و کاهش تولید آلایندگی ناشی از برقیسازی حمل و نقل میتواند زیر سوال رود. با عنایت به موارد فوق، توسعه فناوری و تجاریسازی فناوریهای جدید در دو حوزه برقیسازی حمل و نقل و تولید برق تجدیدپذیر به صورت توامان و با اثر متقابل فزاینده، در حال رشد میباشند. از طرفی با کاهش قیمتها در ادوات کلیدی مانند باتریهای لیتیومی و پنلهای خورشیدی مواجه هستیم که ترکیب این دو با یکدیگر، هم در بخش حمل و نقل و هم در بخش تامین برق شبکه میتواند تاثیر بسزایی داشته باشد. 

شهرهای جهان: باتریهای لیتیومی و پیشرفته در سایر کاربردها چه نقش و اهمیتی دارند؟  

اگر به مواردی که طرح شد خوب دقت کنیم متوجه میشویم که توسعه باتریهای لیتیومی نه صرفاً در حوزه حمل و نقل، بلکه در حوزه ذخیرهسازهای انرژی و تامین انرژی پایدار برای شبکه بسیار حائز اهمیت است. امروزه در اکثر جوامع با ذخیرهسازهای صنعتی و خانگی متعددی مواجه میشویم که همگی به صورت هوشمند و یکپارچه وظیفه تامین برق در شبکه را ایفا میکنند. در کشور ما نیز با عنایت به وضعیت تولید و مصرف برق و ناترازیهایی که در آن مشاهده میشود، به راحتی میتوان گفت که کمبود ذخیرهسازهای انرژی در شبکه بسیار مشهود است. ما در ساعاتی از تابستان دچار کمبود برق هستیم در حالیکه در زمستان مازاد تولید داشته و حتی برخی از نیروگاهها را کامل از مدار خارج میکنیم و یا به عنوان رزرو گردان عمل می‎کنند. بنابراین اگر بتوانیم برای ذخیرهسازی برق در ساعاتی از روز که تولید مازاد داشته و استفاده در ساعات پیک، برنامه‎ریزی مناسبی نماییم، هم زمستانی بدون ناترازی گاز و هم تابستانی بدون ناترازی برق را تجربه خواهیم کرد. این در حالی است که نیاز به سرمایه گذاری وسیع به منظور توسعه در بخش تولید، انتقال و توزیع نخواهیم داشت. از طرفی دیگر با توسعه تولید برق تجدیدپذیر در کشور، توسعه ظرفیت ذخیرهسازی شبکه اجتنابناپذیر خواهد بود. در این صورت استفاده از ذخیرهسازهای انرژی مبتنی بر باتریها BESS(Battery Energy Storage Systems) میتواند بهترین راهکار باشد و تولید داخل باتریها میتواند راه حل بومی برای حل این مشکل نیز باشد.

لازم به ذکر است که باتری‎های لیتیومی در سایر صنایع منجمله صنایع لوازم خانگی، الکترونیکی، دریایی و هوایی کاربردهای متنوع و کلیدی دارند.